Duurzaamheid en de circulaire of kringloopeconomie gaan hand in hand. Auto’s zijn in dit kader het perfecte product om te worden hergebruikt, gereviseerd en gerecycleerd. Autobouwers leggen ook steeds meer nadruk op het schoner maken van de voertuigproductie en de toeleveringsketens. Autovista24-journaliste Rebeka Shaid overweegt enkele circulaire benaderingen van de auto-industrie om de koolstofvrije auto te produceren. Hierbij kijkt ze naar de inspanningen van Skoda, BMWen een veelbelovende Nederlandse start-up, Circularise die hoopt de auto-industrie meer circulair te maken.

Hoewel autobouwers voor talrijke uitdagingen staan bij de overgang naar schonere vormen van elektromobiliteit, heerst de algemene consensus dat de industrie verder moet kijken dan elektrische voertuigen op batterijen om het vervoer koolstofarm te maken. Beknopte strategieën bepalen voor een kringloopeconomie kan de automobielsector helpen de koolstofuitstoot van personenwagens tijdens hun levenscyclus te verminderen. Maar wat is er nodig om een voertuig echt circulair te maken?

Netto-nul koolstofvrij autoafval

Dit is een vraag die het World Economic Forum en de World Business Council for Sustainable Development proberen te beantwoorden na de oprichting van het Circular Cars-initiatief. Het project heeft een duidelijke agenda: de milieuduurzaamheid van de mobiliteit optrekken.

Door te kijken hoe nieuwe technologieën en bedrijfsmodellen materiaal- en productiecircuits kunnen sluiten, is het centrale idee dat van een koolstofvrije auto – een ‘voertuig dat zijn volledige potentieel met betrekking tot koolstofefficiëntie heeft bereikt’. Hoewel experts uit de industrie toegeven dat de waardeketen van de automobielsector nooit uitstootvrij zal zijn, kan hij worden verbeterd door ons te richten op netto-nul materiaalafval.

Een kringloopeconomie is immers gebaseerd op het principe van hergebruik en recycleren van hulpbronnen, van banden tot de carrosserie, om de levensduur van auto’s en hun onderdelen te verlengen. Het kan gaan om het delen, leasen, herstellen, refurbishen en zo lang mogelijk recycleren van materialen en producten. Aangezien de EU meer dan 2,5 miljard ton afval per jaar produceert en de wereld slechts voor 8,6% circulair is, is het een must om zorgvuldig om te gaan met de hulpbronnen.

Het autoproductiecircuit sluiten

Volgens de EU-richtlijn betreffende autowrakken moet 95% van het materiaal in personenwagens en bestelwagens herbruikbaar of nuttig toepasbaar zijn, afhankelijk van het gewicht van het voertuig. Duidelijke doelen en doelstellingen bepalen helpt zeker om het afval van auto’s en hun onderdelen te beperken. Automobielbedrijven timmeren steeds meer aan het optrekken van hun niveau van circulariteit, die in vele vormen gestalte krijgt.

De Tsjechische autofabrikant Skoda, onderdeel van Volkswagen (VW) Group, vertelde Autovista24 dat het actief de principes van de kringloopeconomie toepast. “Wij volgen vier belangrijke principes: we minimaliseren de negatieve impact op het milieu, verminderen de input van hulpbronnen en het verlies van deze hulpbronnen, en maximaliseren omgekeerd de circulatie van hulpbronnen”, aldus Martina Špittová van de afdeling bedrijfscommunicatie van Skoda in Tsjechië.

Ze voegde eraan toe dat de autobouwer met een interdisciplinair team werkt om deze concepten uit te voeren in samenwerking met de afdeling ecologie en arbeidsbescherming. Špittová benadrukte dat kringloopeconomie “een integraal onderdeel” is van de strategie van Skoda. Het merk werkt nauw samen met recyclers en leveranciers om grondstoffen te besparen en de levensduur van gebruikte materialen te verlengen. Het efficiënte gebruik van hulpbronnen levert volgens haar ook financiële voordelen op.

Wat zijn dus enkele van Skoda’s mijlpalen op het gebied van duurzaamheid? “Van de Tsjechische productievestigingen wordt geen productieafval gestort. Dat betekent dat al het afval van de productie ofwel materieel ofwel energetisch wordt hergebruikt”, zei ze, en ze voegde eraan toe dat Skoda de circulaire activiteiten ook heeft uitgebreid naar zijn productievestigingen in India en Rusland.

De autobouwer gebruikt stoelbekleding van gerecycleerde petflessen en combineert wol met gerecycleerd polyester. Hij is ook betrokken bij pilootprojecten voor het hergebruik van autoglas in het productieproces. In de lakwerkplaats gebruikt Skoda gemalen kalksteen, dat de overblijvende verfdeeltjes absorbeert, zodat er geen water nodig is in een proces dat bekendstaat als ‘droge scheiding’.

Afstappen van een lineaire economie – waarbij grondstoffen worden gebruikt, een product wordt vervaardigd en aan het eind wordt weggegooid – is geen zonderling idee, hoewel het in de auto-industrie nog steeds grotendeels de norm is. Eén van de autobouwers die daar verandering in wil brengen is BMW, dat ernaar streeft “het meest duurzame autobedrijf ter wereld te worden”.

De ‘holistische’ benadering van BMW

De in München gevestigde fabrikant deed vorig jaar de wenkbrauwen fronsen op de IAA Mobility toen hij een volledig recycleerbare elektrische auto presenteerde i Vision Circular. Hoewel deze conceptauto pas in 2040 op de markt komt, toont hij hoe een circulaire auto eruit zou kunnen zien.

Het ontwerp is gebaseerd op 100% recycleerbare materialen, zowel oude als hernieuwbare, en BMW ontwierp de vierzitter doelbewust met de kringloopeconomie in gedachten. Het oppervlak is bijvoorbeeld gemaakt van secundair aluminium, terwijl de banden gemaakt zijn van gecertificeerd natuurrubber. Volgens BMW is het interieur 100% duurzaam: het dashboard werd 3D-geprint en is gemaakt van gerecycleerd plastic. Het stuur bevat houtpoeder, opnieuw 3D-geprint. Het ontwerp werd beschreven als ‘ontwrichtend’.

Benedikt Fischer, woordvoerder van BMW Group, legde aan Autovista24 uit hoe het bedrijf het gebruik van grondstoffen bij de productie van auto’s wil terugschroeven. “Wij werken aan holistische duurzaamheid in alle facetten door het aandeel van secundaire materialen in voertuigen stap voor stap fors op te trekken”, vertelde hij. “Op dit moment worden voertuigen gemaakt van bijna 30% gerecycleerde en hergebruikte materialen. Met onze ‘Secondary First’-aanpak zal het aandeel gerecycleerde en hergebruikte materialen naar verwachting beetje bij beetje stijgen tot 50%.”

“In het productieproces”, voegde hij eraan toe, “worden belangrijke materiaalgroepen steeds meer gescheiden en gerecycleerd, terwijl BMW ook probeert meer secundaire materialen in de toeleveringsketen te gebruiken, afhankelijk van de beschikbaarheid op de markt.” Een pilootproject dat het bedrijf samen met chemiebedrijf BASF en recyclagebedrijf Alba Group heeft opgestart, wil het gebruik van primaire plastics verminderen.

Circulair ontwerpconcept

“Alba Group analyseert autowrakken van de BMW Group om te bepalen of hergebruik van het plastic van auto naar auto mogelijk is”, aldus Fischer. “In een tweede stap brengt BASF in kaart of chemische recyclage van het voorgesorteerde afval kan worden ingezet om pyrolyse-olie te maken. Deze kan dan worden gebruikt als basis voor nieuwe producten van plastic. In de toekomst zouden ze van een gebruikt instrumentenpaneel een nieuwe deurbekleding of andere onderdelen kunnen maken.”

Fischer voegde eraan toe dat BMW zijn focus richt op een “circulair ontwerpconcept”, dat volgens hem borg staat voor de economische ontmantelingscapaciteit van voertuigen. “De demontage van het voertuig en de afzonderlijke onderdelen moet snel en kostenefficiënt verlopen. Het begint al bij de bouw van het voertuig, waarbij het voertuig zo gebouwd moet worden dat de materialen aan het einde van de levensduur van het voertuig kunnen worden verwijderd zonder dat verschillende soorten materiaal met elkaar worden gemengd.”

De Beierse autofabrikant kijkt ook naar meer circulariteit rond staal, één van de materialen die zeer uitstootintensief maar ook 100% recycleerbaar is. BMW tekende onlangs een overeenkomst met één van Europa’s grootste staalproducenten, Salzgitter AG, om meer koolstofarm staal in zijn Europese fabrieken te gebruiken, en noemt het een belangrijke stap om de CO2-uitstoot in het netwerk van leveranciers aanzienlijk te verminderen – de sleutel om de industrie echt duurzaam te maken.  

Transparantie in de toeleveringsketen van de productie van auto’s

De toeleveringsketen is verantwoordelijk voor 80% van de totale uitstoot van broeikasgassen en steeds meer autobouwers eisen tegenwoordig bewijs dat het gebruikte materiaal duurzaam is. De Nederlandse start-up Circularise ondersteunt die missie. Zij helpen bedrijven materialen en producten te traceren, om de oorsprong, certificaten en CO2-voetafdruk na te gaan – allemaal via blockchain.

Het jonge bedrijf maakt deel uit van een door de EU gefinancierde certificeringsregeling voor zeldzame aardmetalen, die voorkomen in aandrijflijnen voor elektrische voertuigen, waarvan we weten dat ze zeer uitstootintensief zijn. Het driejarige project, met de naam Circular System for Assessing Rare Earth Sustainability, zal de transparantie rond duurzame praktijken in de toeleveringsketens optrekken. Oprichter en CEO van Circularise, Jordi de Vos, vertelde Autovista24 dat er een toenemende vraag is naar traceerbare materialen, zeker batterijen.

Maar toen de Vos de start-up in 2016 oprichtte, besefte hij dat er op dat moment schijnbaar geen organisatie was die alle cirkels kon sluiten in het traceren en tracken van de oorsprong van de materialen. “We hebben eigenlijk ontdekt dat het belangrijkste obstakel vandaag informatie is, [en] als je niet over de juiste informatie beschikt, kun je natuurlijk niet de juiste keuze maken.” vertelde hij.

Materialen digitaliseren

Dus hoe zorgt het bedrijf ervoor dat de juiste gegevens worden gedeeld met alle stakeholders in het toeleveringsnetwerk? Door een systeem op te zetten dat, in dit geval zeldzame aardmetalen kan tracken met behulp van blockchain-tokens, of digitale paspoorten, via het toeleveringsnetwerk van de mijnbouw tot einde levensduur. Dankzij blockchain kunnen partijen informatie veilig en op een certificeerbare manier vast te leggen. Hiermee kunnen leveranciers materialen en producten beschrijven en Circularise gelooft dat het een groot potentieel heeft voor de productie-industrie.

De Vos benadrukte dat de start-up samenwerkt met onafhankelijke derden om de materialen te controleren om verificatie te garanderen. “We werken nauw samen met de auditoren, om ervoor te zorgen dat de gegevensinput aan het begin correct is. Dat is immers de enige manier om de integriteit te garanderen van de inzichten die je eruit kunt halen. Ik denk dat het ook belangrijk is te begrijpen dat blockchain geen oplossing is voor alles. Het is gewoon een instrument.”

Het bedrijf werkt samen met verschillende autobouwers, waaronder Porsche. In een eerder project hielp Circularise het Duitse merk de traceerbaarheid van plastic te bepalen met blockchain en tegelijkertijd het gebruik te garanderen van duurzame materialen in de auto’s van Porsche. De Vos onthulde dat het bedrijf ook experimenteerde met andere materialen, waaronder aluminium, sommige staalproducten, verf en coatings. Als aanbieder van blockchain-transparantie in de toeleveringsketen heeft Circularise als belangrijkste missie materialen van bron tot product te traceren, zonder de vertrouwelijkheid in gevaar te brengen.

Consultancybureau McKinsey schat dat er in 2040 een sterke stijging zal zijn van de materiaaluitstoot van 18% van de levenscyclus van voertuigen tot meer dan 60%. Hoewel deze stijging een uitdaging vormt, kan dit ook nieuwe kansen bieden op weg naar de koolstofvrije auto.

“Ik ben er vrij zeker van dat er meer druk zal worden uitgeoefend op de wetgeving over deze onderwerpen,” aldus de Vos. “We weten dat de vraag vanwege consumenten en automerken stijgt. Niets houdt je tegen om te traceren wat je vandaag op de markt brengt, en misschien biedt het op korte termijn niet echt voordelen,” zei hij. “Maar het is een manier om een voorraad op te bouwen voor de toekomst, tenminste wat gegevens betreft, en hopelijk kunnen we over 20 of 30 jaar betere recyclagekeuzes maken dan nu.”

Nu de meeste autobouwers ernaar streven om halverwege deze eeuw, of misschien al vroeger, koolstofneutraal te zijn, biedt een kringloopeconomie een kader om die betere keuzes te maken – hopelijk hoeven we geen 20 jaar te wachten tot deze automobielbedrijven betere mogelijkheden voor recyclage kiezen.

Deze inhoud werd u aangeboden door Autovista24.

Let op: dit artikel is een vertaling van het origineel dat in het Engels is gepubliceerd op Autovista24 en kan daarom kleine grammaticale fouten bevatten. In geval van discrepantie of inconsistentie tussen de vertaling en de Engelse versie, heeft de Engelse versie altijd voorrang.